Bạn là nhà đầu tư hay người đầu cơ?

"Cuối cùng tôi đã hiểu được điều này. Wall Street Journal sai và đã sai rất nhiều thập kỷ về một trong những thuật ngữ cơ bản trong tài chính. Và tôi không thể chịu đựng thêm được nữa", Jason Zweig, cây viết mục Nhà đầu tư thông minh thứ Bảy hàng tuần của Wall Street Journal, đã viết như vậy trên chính tờ báo này.

Dưới đây là chia sẻ của Jason Zweig về khái niệm "nhà đầu tư" và "người đầu cơ".

Nếu bạn mua một cổ phiếu đơn thuần chỉ bởi nó đã tăng giá rất nhiều mà không hề có nghiên cứu gì về nó, bạn không phải nhà đầu tư, dù rằng WSJ và các biên tập viên của họ cứ khăng khăng gọi bằng thuật ngữ như vậy. Nếu bạn mua tiền điện tử bởi có vẻ như nhìn nó hấp dẫn, bạn cũng chẳng phải nhà đầu tư.

Bất cứ khi nào bạn mua một tài sản tài chính mà bạn chẳng hiểu gì về nó hoặc chỉ làm cho vui, hoặc bởi ai đó nổi tiếng nói về nó hoặc mọi người dường như cũng đang mua nó, bạn đang không hề đầu tư.

Rõ ràng bạn là một nhà kinh doanh: ai đó mới mua một tài sản. Và bạn có thể là một nhà đầu cơ: một người nghĩ rằng sẽ có ai đó trả tiền cho nó cao hơn so với giá mà bạn đã trả.

Tất nhiên, cũng có những người mua cổ phiếu đầu cơ kiểu như Game Stop có thể được gọi là nhà đầu tư. Họ đọc báo cáo tài chính công ty, nghiên cứu về "sức khỏe" của một số ngành nghề kinh doanh và tìm hiểu xem ai đang đặt cược ủng hộ hoặc phản đối cổ phiếu đó. Tương tự như vậy, nhiều người mua tiền điện tử cũng đã dành thời gian và công sức để tìm hiểu tiền mã hóa hoạt động như thế nào và nó có thể định hình lại ngành tài chính ra sao.

Một nhà đầu tư dựa vào những nguồn thông tin nội tại: lợi nhuận, thu nhập, tăng trưởng giá trị tài sản. Một nhà đầu cơ tính nhiều hơn đến các yếu tố từ bên ngoài mang lại lợi nhuận ví như khi nào sẽ có ai đó trả giá cao hơn bất chấp các giá trị căn bản.

Từ "nhà đầu tư" đến từ thuật ngữ Latinh "investire", đó là mặc đồ hoặc dùng quần áo cho chính ai đó hoặc gói lại. Bạn không bao giờ nên mặc đồ mà không biết màu sắc hay chất liệu của nó. Cũng giống như vậy, bạn chẳng bao giờ nên đầu tư vào loại tài sản mà bạn chẳng hiểu gì về nó.

Các nhân viên chứng khoán theo dõi phiên giao dịch hàng ngày. Ảnh: AFP.

Tuy nhiên, Wall Street Journal và các biên tập viên của mình lại gọi bất kỳ ai mua một thứ gì đó là "nhà đầu tư". Ngày 12/7/1962, Journal đăng một lá thư từ nhà đầu tư nổi tiếng Benjamin Graham – tác giả cuốn sách "Phân tích chứng khoán" và "Nhà đầu tư thông minh" gửi đến biên tập viên của báo. Ông Graham phàn nàn về việc trong tháng 6, Journal đăng tải bài báo có tựa đề "Nhiều nhà đầu tư nhỏ kỳ vọng vào khả năng giảm sâu hơn, bán khống lô lẻ cổ phiếu".

Ông viết: "Ai đã dùng thuật ngữ đầu tư gì mà lại có thể gọi những người kỳ vọng vào sự đi xuống của thị trường chứng khoán bằng cách bán khống lô lẻ cổ phiếu là nhà đầu tư?" (Bán khống chính là vay và bán chưa đầy 100 cổ phiếu với niềm tin rằng cổ phiếu đó sẽ đi xuống, đây là cách đầu tư xưa nay vốn tốn kém và mạo hiểm).

Ông Graham đặt vấn đề: "Nếu những người này là nhà đầu tư, vậy người ta định nghĩa hoạt động đầu cơ và những người đầu cơ như thế nào? Có thể chính việc không thể phân biệt được giữa đầu tư và đầu cơ đã gây hại không chỉ đến nhà đầu tư mà đến toàn bộ cộng đồng tài chính giống như thời kỳ cuối thập niên 1920".

Tất nhiên, ông Graham không phải kiểu người nghĩ rằng thị trường chỉ nên dành cho người giàu có. Ông viết cuốn "Nhà đầu tư thông minh" với mục đích giúp cho những người không giàu có tham gia vào thị trường chứng khoán một cách thông minh.

Trong cuốn sách đó, ông Graham nói: "Hoạt động đầu cơ bản thân nó không bất hợp pháp, vô đạo đức hoặc cũng không phải lúc nào cũng làm cho người ta đầy túi".

Tuy nhiên, ông cảnh báo nó tạo ra ba rủi ro: 1) đầu cơ khi bạn nghĩ rằng bạn đang đầu tư; 2) đầu cơ như một thú vui khi bạn thiếu đi các kiến thức phù hợp và kỹ năng dành cho nó; và 3) mạo hiểm nhiều tiền vào đầu cơ hơn khả năng lỗ bạn chịu được.

Thực ra phần lớn nhà đầu tư cũng đầu cơ một chút. Cũng giống như mua vé xổ số hoặc hay đến sòng bạc, một chút cũng có thể coi như niềm vui vô hại, nhưng nếu làm nhiều sẽ là câu chuyện khác.

Nếu bạn nghĩ rằng bạn đang đầu tư trong khi thực chất bạn đang đầu cơ, bạn sẽ cho rằng thành công mà bạn có được là nhờ kỹ năng trong khi thực chất bạn chỉ đang may mắn. Kết quả, bạn có thể liều lĩnh chấp nhận những rủi ro.

Nếu quá quan tâm đến đầu cơ, kết quả bạn nghiện nó. Bạn trở nên không chấp nhận được việc thua lỗ hay quan tâm đến kết quả trong tương lai mà chỉ muốn gấp rút quan tâm đến vài phút trước mắt. Kết quả, bạn ném thêm nhiều tiền vào pháo hoa.

Từ "nhà đầu tư" có một lịch sử dài trong tiếng Anh, nó nói đến những người cam kết vốn với kỳ vọng sẽ có lợi nhuận, dù ngắn hay dài và họ tìm hiểu kiến thức đầu tư đến đâu, theo biên tập viên tài chính Charles Forelle viết phản hồi độc giả. Cũng theo ông Charles Forelle, từ giữa thế kỷ 19, từ đầu tư được dùng để nói đến hoạt động đặt cược vào những con ngựa – hoạt động này về bản chất cần đến kiến thức về phân tích cơ bản chẳng hơn gì mua tiền điện tử.

Chính vì vậy, Journal không nên nói rằng một người chơi cờ bạc để giải trí là đang đầu tư chỉ bởi từ điển bảo như vậy. Việc gọi những nhà đầu cơ non trẻ là nhà đầu tư là một trong những cách mà người ta biến hoạt động đầu tư trở nên quá đà.

Trong một bài đăng trên Instagram mới đây, một cựu ngôi sao phim khiêu dâm với cái tên Lana Rhoades đã thể hiện mình có kiến thức đầu tư. Theo IMDb,com, cô ấy từng là ngôi sao trong nhiều đoạn video như "Tushy" và "Make Me Meow".

Trong bài đăng được 1,8 triệu người thích, cô Rhoades thông báo rằng cô sẽ quảng bá cho loại tiền điện tử có tên PAWGcoin. Tiền PAWGcoin đã tăng giá hơn 9 lần tính từ khi cô Rhoades bắt đầu quảng bá nó vào đầu tháng 6/2021, theo Poocoin.app – trang web theo dõi các loại tiền điện tử.

Cô Rhoades, người từng đăng chia sẻ "Tôi cũng đọc WSJ mỗi sáng", đã mất liên lạc khi phóng viên muốn phỏng vấn. Còn trang web của PAWGcoin vẫn khuyến khích người ta đầu tư. Trong bài đăng trên Instagram của cô Rhoades, người ta thấy bức hình cô đang đọc cuốn "Nhà đầu tư thông minh" với cái bìa bị ngược. Dường như cô ấy đang nhắm mắt khi đọc sách.

Diệu Thanh (Vnexpress- Theo WSJ)